Spór o WIBOR - co wynika z opinii Rzecznika Generalnego TSUE?

11 września 2025 roku Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał opinię, która może wpłynąć na przyszłość tysięcy umów kredytowych w Polsce. Chodzi o kredyty hipoteczne w złotówkach, w których oprocentowanie oparte jest o wskaźnik WIBOR. Sprawa trafiła do TSUE z Sądu Okręgowego w Częstochowie.

Polski sąd zadał cztery pytania prejudycjalne, dotyczące m.in. tego:

• czy sądy mogą badać zapisy o WIBOR-ze w umowach kredytowych,
• czy banki informowały klientów wystarczająco jasno o ryzyku zmiennego oprocentowania,
• i co dalej z umową, jeśli zapis o WIBOR-ze zostanie uznany za nieuczciwy.

Rzecznik odpowiedział na trzy z tych pytań. Co wynika z jego opinii?

1️⃣ Pytanie:

Czy postanowienia umów o kredyt hipoteczny, z których wynika, że oprocentowanie składa się ze wskaźnika WIBOR i stałej marży banku, są objęte zakresem stosowania Dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich?

💬 Stanowisko Rzecznika:

Tak, ale tylko jeśli polskie prawo nie przewiduje obowiązkowego stosowania wskaźnika WIBOR i jego określonej stawki, niezależnie od wyboru dokonanego przez strony umowy.

Powyższe nie oznacza jednak, że ocenie sądu podlega sama praktyka stosowania przez banki wskaźnika WIBOR czy sposób jego ustalania. Co ważne, wskaźnik WIBOR znajduje się w wykazie kluczowych wskaźników referencyjnych, wprowadzonym w tzw. Rozporządzeniu BMR.

‍

2️⃣ Pytanie:

Czy w świetle art. 4 ust. 2 Dyrektywy 93/13 można oceniać ewentualny nieuczciwy charakter warunków umownych przewidujących zastosowanie do tej umowy zmiennego oprocentowania opartego o wskaźnik WIBOR? 💬

Dodać należy, że zgodnie z art. 4 ust. 2 Dyrektywy 93/13 ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.

💬 Stanowisko Rzecznika:

Tak, jeżeli warunek ten nie został sformułowany prostym i zrozumiałym językiem (nie spełnia tzw. wymogu przejrzystości).

Aby spełnić wymóg przejrzystości, bank powinien poinformować konsumenta w sposób wystarczająco precyzyjny i dokładny o:

• nazwie stosowanego wskaźnika referencyjnego oraz o nazwie jego administratora,
• potencjalnych konsekwencjach dla konsumenta wynikających ze stosowania tego wskaźnika, tak aby umożliwić mu oszacowanie przede wszystkim całkowitego kosztu kredytu,
• przekazać te informacje tak, aby w pełni ujawniały zastosowaną metodę i główne elementy powodujące wahania stawki wskaźnika i nie dawały zniekształconego obrazu charakteru wskaźnika.

Jednocześnie wymóg przejrzystości nie zobowiązuje banku do przekazywania bardziej szczegółowych informacji na temat metody wyznaczania wskaźnika referencyjnego niż informacje wymagane na podstawie Rozporządzenia BMR. Ogólne informacje na temat zastosowanej metody można bowiem znaleźć właśnie w tym Rozporządzeniu, a szczegółowe informacje muszą zostać opublikowane lub udostępnione publicznie przez administratora wskaźnika.

Co więcej, samo uznanie warunku umownego za nieprzejrzysty nie oznacza, że jest on nieuczciwy - to musi dopiero zbadać sąd krajowy, czego dotyczy następne pytanie.

‍

3️⃣ Pytanie:

Czy warunek umowy kredytowej zawierający zmienną stopę oprocentowania opartą na wskaźniku referencyjnym WIBOR może być uznany za nieuczciwy w rozumieniu art. 3 ust. 1 Dyrektywy 93/13 ze względu na przekazanie konsumentowi przez bank niewystarczających informacji i wynikające między innymi z tego nierówne rozłożenie ryzyka między strony umowy?

💬 Stanowisko Rzecznika:

Sąd krajowy powinien dokonać oceny, czy warunek umowny dotyczący zmiennej stopy oprocentowania opartej o wskaźnik referencyjny WIBOR powoduje znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. W ramach takiej oceny sąd krajowy winien sprawdzić, czy konsument wyraził świadomą zgodę na ryzyko wynikające ze stosowania spornego warunku umownego po otrzymaniu pełnych i dokładnych informacji – a więc powinien także sprawdzić, czy bank przekazał konsumentowi wszystkie istotne informacje umożliwiające mu ocenę skutków ekonomicznych spornego warunku umownego dla jego zobowiązań finansowych.

Jak podkreślił Rzecznik, ocena ta nie może jednak odnosić się do wskaźnika WIBOR jako takiego ani do metody jego ustalania.

‍

Podsumowanie

Opinia Rzecznika nie przesądza jeszcze o losie WIBOR-u w polskich kredytach hipotecznych, ale otwiera drogę do jego sądowej weryfikacji. Kluczowe okaże się, czy banki w wystarczającym stopniu informowały klientów o ryzyku związanym ze zmiennym oprocentowaniem.

‍